Dat het frame van je gekozen bril een invloed uitoefent op de mensen in je omgeving lijkt misschien een sterke uitspraak, maar hoewel het voorlopig op weinig academische onderbouwing kan rekenen, is de kracht van kleur voor velen toch onmiskenbaar.
Kleur is subjectief
De reden waarom kleurenpsychologie weinig wetenschappelijke fundamenten kent, heeft vooral te maken met het feit dat het gaat om een zeer subjectief gegeven. Dat kleuren effect op ons uitoefenen zal geen enkele wetenschapper weerleggen, maar dat dit een set regels volgt die universeel gelden is minder makkelijk gezegd.
De meeste wetenschappers zijn het erover eens dat kleuren enkel bestaan in ons brein en dat de betekenis die we aan die kleuren geven bepaald wordt door allerlei factoren. Het is gekend dat vrouw of man zijn een verschil maakt. Kleuren zijn ook cultureel bepaald. Waar wij als Belgen bijvoorbeeld lichtblauw zien, ziet een Rus голубой of goluboy, een kleur die voor hen even verschillend is van donkerblauw als het verschil tussen de kleuren rood en blauw. Maar ook op sociologisch en maatschappelijk vlak kennen we verschillende betekenis toe aan kleur.1 Veel Amerikanen zullen rood associëren met communisme, waar zij dus een negatieve connotatie aan linken. Chinezen kijken hier anders naar. De kleur rood symboliseert geluk in de Chinese cultuur en is dan ook veelvuldig aanwezig tijdens het Chinese Nieuwjaar.
Ook onze ogen, hoewel zij voor het grootste deel anatomisch hetzelfde werken, kijken allemaal subtiel anders naar kleur. Het is dus goed mogelijk dat groen jouw lievelingskleur is omdat jouw ogen meer tinten groen kunnen zien, maar evenzeer kan het te maken hebben met herinneringen aan leuke momenten in het groene gras.
Kleur is manipulatief
Hoewel er enkel anekdotisch bewijs is voor de werking van kleuren op onze omgeving en op anderen, zijn er wel al interessante bevindingen gemaakt die aantonen dat je met kleur kan manipuleren. Experimenten met autokleuren hebben aangetoond dat bestuurders van rode auto’s vaker agressiviteit op de baan ervaren, terwijl zwarte auto’s veruit het meest bij ongevallen betrokken zijn.2 Deze informatie heeft bijvoorbeeld taxibedrijven ertoe aangezet vooral voor gele wagens te kiezen omdat onderzoekers de verkeerscijfers tussen blauwe en gele taxi’s bekeken en ontdekten dat blauwe taxi’s tot 6 keer meer betrokken waren bij een auto-ongeval.3 Diezelfde onderzoekers spoorden het bedrijf van de blauwe auto’s aan om de kleur te veranderen met de melding dat dit hen meer dan een miljoen dollar per jaar zou kunnen besparen.3
Kleur is mysterieus
Kleur is zo alledaags en toch begrijpen we er vrij weinig van. Net dat geeft het zijn mysterieuze karakter. En hieruit vloeien de meest interessante discussies. Denk maar aan de vraag of een jurk blauw en zwart dan wel goud en wit oogde op een foto die viraal ging op het internet in 2015.4
Ook geschiedkundigen buigen zich over kleurvraagstukken. De oude Griek Homerus omschreef de zee in de Iliad als hebbende een kleur van donkere wijn. Hoe zagen de Oude Grieken dan de zee? Anders dan wij in de moderne wereld? Sommige theoretici hebben geargumenteerd dat de oude Grieken misschien een vorm van kleurenblindheid hadden, of simpelweg niet keken naar licht zoals wij dat sinds Newton doen. Nog anderen hebben geargumenteerd dat de zee toen een groot aantal algen telde die de zee een rode kleur gaven of zelfs dat de Griekse wijn blauw uitsloeg omdat ze deze aanlengden met Peloponnesisch water.5 Welke theorie dan ook waar moge zijn, het is duidelijk dat kleur geen evidente waarheid is.
De helende kracht van kleur
Wist je dat kleuren ook helende krachten kunnen hebben? Rood, blauw en wit licht kennen helende toepassingen. Blauw licht wordt gebruikt om verslavingen en depressies te behandelen, maar ook om brandwonden en littekens te genezen. Rood en wit licht worden o.a. gebruikt in de bestrijding van bepaalde types van kanker.6 Deze techniek heet men chromotherapie en kent zijn oorsprong bij de Oude Egyptenaren en Grieken, waar helers gebruik maakten van allerlei gekleurde stenen en kristallen om met gekleurd licht ziekten te behandelen, hoewel zij de wetenschappelijke implicaties hiervan niet begrepen.
Bibliografie:
1Hersh, B. (2019). The Mystery of Color: a guide for the ‘purplexed’. Geraadpleegd op 17 mei 2019, https://medium.com/s/story/the-mystery-of-color-e45ab2faa6a4
2Association for psychological science, (2015). Seeing Red on the Road: Can Car Color Impact Driver Behavior? Geraadpleegd op 29 mei 2019, https://www.psychologicalscience.org/news/motr/seeing-red-on-the-road-can-car-color-impact-driver-behavior.html
3BBC News, (2017). Yellow taxis ‘have lower accident rate than blue ones’. Geraadpleegd op 29 mei 2019, https://www.bbc.com/news/business-39190135
4Weintraub, K. (2018). Blue or white dress? Why we see colours differently. Geraadpleegd op 29 mei 2019, https://www.nationalgeographic.com.au/science/blue-or-white-dress-why-we-see-colours-differently.aspx
5Alexander, C. (z.d.). A Winelike Sea. Geraadpleegd op 17 mei 2019, https://www.laphamsquarterly.org/sea/winelike-sea
6National Cancer Institute, (2011). Photodynamic Therapy for Cancer. Geraadpleegd op 29 mei 2019, https://www.cancer.gov/about-cancer/treatment/types/surgery/photodynamic-fact-sheet
